تحلیل ادبی زبانی داستان قرآنی موسی(ع) و خضر از منظر نظام های گفتمانی

Authors

فریده داودی مقدم

استادیار دانشگاه شاهد

abstract

از رویکردهای مهم و دیرینه ی قرآن پژوهان، تأمل در زبان و چگونگی فهم و تفسیر این متن عظیم است که دارای وجوه گوناگون دینی، معرفتی و هنری می باشد. از جمله ی این رویکردها، رویکرد ادبی و زبان شناسی به قرآن است که افرادی چون سید قطب، مستنصر میر، نیل رابینسون، ایزوتسو، آنگلیکا نویورت طرح و آثاری در این زمینه تألیف کرده اند. با پیشرفت تحلیل مباحث گوناگون زبان شناسی و نشانه شناسی در متون مختلف، دریافته می شود که متن قرآن کریم و از جمله قصص قرآنی در بردارنده ی بسیاری از شگردهای زبانی در رساندن و القای مفاهیم متعالی خویش است که از این حیث کمتر به آنها پرداخته شده است. این پژوهش با تحلیل داستان موسی و خضر در سوره کهف، بر اساس تحلیل نشانه معناشناسی گفتمانی به توصیف و تبیین انواع نظام های گفتمانی چون رخدادی، تجویزی  و تنشی در این داستان می پردازد.  با توجه به این نکته که در این تحقیق، ما هرگز در صدد این نیستیم که ارزش قصص قرآن را به سبب دارا بودن این   نظام های گفتمانی بدانیم، بلکه با قبول تعالی همه جانبه ی این متن برآنیم که این بعد از نظام های گفتمانی را در ساختار و محتوای آن آشکار سازیم. به سخنی دیگر در صدد توصیف این نظام ها در سطح و عمق این قصه هستیم تا از این رهگذر به بیان و اثبات یکی دیگر از ابعاد ارزشمند قصه های قرآنی پرداخته شود. روش تحقیق به شیوه ی تحلیل محتوا و بر اساس نظریه های نشانه معناشناسی است که توسط افرادی چون گرمس و کورتز در سال های اخیر مطرح شده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

دلالت های تربیتی داستان موسی و خضر

توانایی بالقوه آدمی در زمینه یادگیری، مقدمه انجام مطالعات و پژوهش‌های بسیاری گردیده اما متأسفانه تاکنون هیچ یک نتوانسته تصویری جامع و کامل از تمامیت یادگیری انسان ارائه دهد. با توجه به جامعیت قرآن کریم (نحل/89) و اهمیت یادگیری در آموزه‌های آن (علق/5-4)، پژوهش حاضر درصدد است به روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی آیات الهی در این موضوع بپردازد تا ضمن غنی نمودن یافته‌های بشری، به نظریه‌ای جامع، پیرامون ...

full text

نقش تکرار عناصر زبانی در تحلیل داستان کوتاه: رهیافتی زبانشناختی در تحلیل متون ادبی

این پژوهش کوشیده است تا با تحلیل عناصر زبانی در سه داستان کوتاه از همینگوی، راجرز و چوبک با استفاده از رایانه نشان دهد که می‌توان راهیافتی به منظور تحلیل ادبی به دست داد. در این راستا این پژوهش کوشیده است تا با توجه به معیارهای کمی راهی به منظور تحلیل متون ادبی به گونه‌ای که با روح ادبیات سازگار باشد و وارد عرصه‌های ارزشی ادبیات نشود به دست دهد. در این پژوهش با استناد به داده‌های سه داستان کوتا...

full text

داستان قتل غلام توسط خضر؛ تحلیل و ارزیابی رهیافت های تفسیری

آیات 74 و 80 سورۀ‌کهف از نمونه آیاتی به‌شمارمی‌روند که در نگاهی سطحی با برخی از مبانی‌اعتقادی و -تشریعی‌اسلام هم‌سو نیستند.حکم به‌قتل‌غلام یا نوجوانی کم سن و سال پیش از اثبات‌جرم او و توجیه این‌عمل با قرائنی چون علم به کافر شدن وی در آینده یا ترس و اکراه از وقوع این‌رخداد، اساسی‌ترین اشکال ظاهری این‌آیات است. برخی از مفسران کوشیده‌اند تا با بهره‌مندی از رهیافت‌های‌روایی،ادبی، فقهی، کلامی و عرفا...

full text

منظر تهران به روایت داستان های ادبی

زبان نویسندگان که روشنفکران جامعه هستند، نمایندة زبان جامعه است، لذا نوشته های آنها منبعی درخور برای شناخت محیط، منظر و فرهنگ به شمار می رود. این نوشتار درصدد است، نمادهای منظر شهری تهران را در ادبیات معاصر ایران، که به دست نویسندگان ایرانی قلم خورده، شناسایی کرده و مکان های خاطره انگیز تهران را در چهار دورة تاریخی معرفی نماید : اول : دوره قاجار و سال های اول حکومت رضا شاه؛ دوم : دوره پهلوی؛ سو...

full text

نقش پادگفتمان‌ها در تحلیل گفتمانی سوره کهف (واکاوی داستان‌هاییاران غار و خضر و موسی)

یک گفتمان با نظام‌هایی از نشانه‌هاومفاهیم، عناصری پنهان را در درون خود می‌پروراند که در یک بافت کلی، با نشانه‌های نظام‌مند، مفاهیم جدید را تولید می‌کند. این عناصر همواره درجهت القای پیام‌های متن و باورپذیرکردن گفتمان برای مخاطبان و حتی در مواردی، برانگیختگی نیرومند عواطف آنان متناسب با باورهای ایدئولوژیک و سنت‌های اجتماعی، گام برمی‌دارند. ازجمله این عناصر مهم، پادگفتمان‌هایا هاله‌های گفتمانی اس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های ادبی - قرآنی

جلد ۲، شماره ۳، صفحات ۱۵۸-۱۸۲

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023